دلیل و شناخت عفونت دندان

عفونت دندان چیست؟

عفونت دندان حالتی است که در آن میکروب ها (عمدتاً باکتری ها) وارد بافت داخلی دندان یا لثه می شوند و باعث التهاب و تشکیل چرک می گردند. این عفونت معمولاً در نتیجه پوسیدگی عمیق، ترک یا شکستگی دندان و یا بیماری های لثه به وجود می آید.

در حالت طبیعی، لایه بیرونی دندان (مینا) از بافت داخلی آن محافظت می کند. اما وقتی این لایه آسیب ببیند، باکتری ها به تدریج به عاج و سپس به پالپ (مغز دندان که حاوی عصب و رگ های خونی است) نفوذ می کنند. اگر این روند متوقف نشود، پالپ عفونی و تخریب می شود و عفونت می تواند به نوک ریشه دندان و حتی به استخوان فک سرایت کند.

به زبان ساده، عفونت دندان همان “چرک کردن” دندان است که می تواند به شکل یک آبسه ظاهر شود؛ یعنی حفره ای پر از چرک در اطراف یا داخل دندان.

عفونت دندان شامل چیست؟

عفونت دندان بسته به محل و شدت آن انواع مختلفی دارد که هرکدام ویژگی های خاص خود را دارند:

علائم عفونت دندان

عفونت دندان معمولاً با نشانه های مشخصی همراه است که آگاهی از آن ها کمک می کند فرد زودتر برای درمان اقدام کند. علائم می توانند بسته به شدت عفونت خفیف یا بسیار شدید باشند:

Advertisements

بهترین لبخند ، لبخند شماست...

لطفا جهت رزرو نوبت در  کلینیک ایمپلنتینو از طریق دکمه رو به رو اقدام کنید:

ارتباط با ما

• درد شدید و ضربان دار در ناحیه دندان یا لثه، به ویژه هنگام جویدن یا تماس با غذاهای سرد و گرم.
• تورم لثه یا صورت که می تواند محدود به یک نقطه یا گسترده تر باشد.
• حساسیت به دما (سرد و گرم) و فشار.
• بوی بد دهان یا طعم ناخوشایند به دلیل ترشح چرک.
• تب، خستگی و بی حالی در موارد پیشرفته.
• ترشح چرک از اطراف دندان یا لثه.
• لرز یا تورم غدد لنفاوی گردن در صورت گسترش عفونت.

نکته مهم: اگر عفونت به مرحله ای برسد که تورم به گردن یا اطراف چشم گسترش پیدا کند، یک وضعیت اورژانسی محسوب می شود و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارد.

روند عفونی شدن دندان

عفونت دندان یک روند تدریجی دارد و معمولاً در چند مرحله اتفاق می افتد. شناخت این مراحل کمک می کند تا افراد در مراحل ابتدایی متوجه مشکل شوند و از پیشرفت آن جلوگیری کنند:

1. شروع پوسیدگی دندان:
   زمانی که پلاک میکروبی و اسید حاصل از آن روی سطح دندان باقی بماند، به مرور مینای دندان تخریب شده و پوسیدگی ایجاد می شود.
2. نفوذ به عاج دندان:
   پوسیدگی از مینای دندان عبور کرده و به لایه زیرین (عاج) می رسد که نرم تر است و سرعت تخریب در آن بیشتر می شود.
3. درگیری پالپ (مغز دندان):
   باکتری ها وارد پالپ (حاوی اعصاب و رگ های خونی) می شوند و باعث التهاب و درد شدید می گردند.
4. مرگ بافت پالپ و انتشار عفونت:
   در صورت عدم درمان، پالپ از بین می رود و چرک تشکیل می شود. این چرک از نوک ریشه دندان به بیرون راه پیدا می کند.
5. تشکیل آبسه دندان:
   تجمع چرک در اطراف ریشه یا لثه (عفونت لثه) به شکل آبسه ظاهر می شود که باعث تورم، درد و حتی تغییر شکل صورت می شود.
6. گسترش به بافت های اطراف:
   در موارد شدید، عفونت می تواند به استخوان فک، سینوس ها، گردن و حتی جریان خون سرایت کند که خطرناک و تهدیدکننده زندگی است.

پیشگیری از عفونت دندان

پیشگیری همیشه آسان‌تر و کم‌هزینه‌تر از درمان است. با رعایت یک‌سری اصول ساده می‌توان احتمال بروز عفونت دندان را به حداقل رساند:

• رعایت بهداشت دهان و دندان: مسواک زدن حداقل دو بار در روز با خمیر دندان حاوی فلوراید. استفاده روزانه از نخ دندان برای پاکسازی بین دندان‌ها. شست‌وشوی دهان با دهان‌شویه‌های ضدباکتری (در صورت نیاز)
• معاینات منظم دندان‌پزشکی: مراجعه به دندان‌پزشک هر ۶ ماه یک بار برای چکاپ و تشخیص زودهنگام مشکلات.
• درمان سریع پوسیدگی‌ها و مشکلات لثه
  پر کردن پوسیدگی‌های کوچک قبل از پیشرفت، و درمان بیماری‌های لثه در مراحل اولیه.
• اصلاح رژیم غذایی: کاهش مصرف شیرینی‌جات و نوشیدنی‌های قندی. افزایش مصرف میوه‌ها، سبزیجات و غذاهای غنی از کلسیم و ویتامین D
• ترک عادات مضر: اجتناب از سیگار و دخانیات که باعث تضعیف لثه و افزایش خطر عفونت می‌شوند

عوارض عفونت دندان

اگر عفونت دندان به موقع تشخیص داده نشود و درمان نگردد، می تواند عوارض جدی و گاهی خطرناک ایجاد کند:

1. تخریب بافت و استخوان اطراف دندان
   عفونت درمان نشده باعث تحلیل استخوان فک و بافت های نگه دارنده دندان می شود.
2. از دست رفتن دندان
   در صورت گسترش عفونت و تخریب ریشه یا استخوان، دندان غیرقابل نگهداری خواهد شد.
3. انتشار عفونت به سینوس ها
   در دندان های فک بالا، عفونت می تواند به سینوس های اطراف بینی سرایت کرده و باعث سینوزیت چرکی شود.
4. عفونت غدد لنفاوی و بافت های نرم گردن
   گسترش التهاب به غدد لنفاوی باعث تورم گردن و درد می شود.
5. سپسیس (عفونت خون)
   در موارد شدید، باکتری ها وارد جریان خون می شوند و یک وضعیت اورژانسی و تهدیدکننده زندگی ایجاد می کنند.
6. مشکلات قلبی و سیستمیک
   در بیماران با سابقه بیماری قلبی یا سیستم ایمنی ضعیف، عفونت دندان می تواند خطر التهاب قلب (اندوکاردیت) یا سایر مشکلات سیستمیک را افزایش دهد.

به همین دلیل توصیه می شود حتی عفونت های کوچک و دردهای خفیف دندانی جدی گرفته شوند و سریعاً به دندان پزشک مراجعه شود.

درمان عفونت دندان

درمان عفونت دندان باید حتماً توسط دندان پزشک انجام شود و بسته به شدت و محل عفونت، روش های متفاوتی به کار می رود:

1. تخلیه آبسه
   دندان پزشک با ایجاد برش کوچک در لثه یا اطراف دندان، چرک را تخلیه می کند تا فشار و درد کاهش یابد.
2. درمان ریشه (عصب کشی)
   اگر عفونت به پالپ دندان (مغز دندان) رسیده باشد، درمان ریشه انجام می شود. در این روش، عصب و بافت آلوده از کانال دندان خارج شده و پس از ضدعفونی، کانال پر می شود.
3. کشیدن دندان
   در مواردی که دندان آسیب دیده قابل ترمیم نباشد، دندان کشیده می شود تا از گسترش بیشتر عفونت جلوگیری شود.
4. مصرف آنتی بیوتیک ها
   برای کنترل و جلوگیری از انتشار عفونت، دندان پزشک ممکن است آنتی بیوتیک تجویز کند. (جزئیات بیشتر در بخش «آنتی بیوتیک برای عفونت دندان» توضیح داده می شود).
5. داروهای ضد درد و ضد التهاب
   برای کنترل درد و کاهش التهاب از داروهایی مثل ایبوپروفن یا استامینوفن استفاده می شود.
6. دهان شویه های ضدعفونی کننده
   در برخی موارد، دهان شویه های مخصوص به کاهش باکتری های دهان و کنترل عفونت کمک می کنند.

نکته مهم: درمان های خانگی یا داروهای مسکن فقط موقت هستند و جایگزین درمان دندان پزشکی نمی شوند.

درمان خانگی عفونت دندان

روش های خانگی نمی توانند جایگزین درمان دندان پزشکی باشند، اما می توانند به کاهش موقت درد، تورم و کنترل عفونت تا زمان مراجعه به پزشک کمک کنند:

1. شست وشو با آب نمک ولرم
   حل کردن نصف قاشق چای خوری نمک در یک لیوان آب ولرم و غرغره کردن آن، به ضدعفونی کردن دهان و کاهش التهاب کمک می کند.
2. کمپرس سرد روی گونه
   گذاشتن کمپرس یخ یا پارچه سرد روی محل درد، تورم را کاهش داده و تا حدی درد را تسکین می دهد.
3. مسکن های بدون نسخه
   داروهایی مانند ایبوپروفن یا استامینوفن می توانند درد و التهاب را موقتاً کنترل کنند. (مصرف باید طبق دستور باشد).
4. رعایت بهداشت دهان و دندان
   مسواک زدن ملایم و استفاده از نخ دندان در نواحی غیر دردناک، مانع از تجمع بیشتر باکتری ها می شود.
5. نوشیدن مایعات کافی
   آب کافی به دفع سموم بدن کمک می کند و خشکی دهان را کاهش می دهد.

نکته: استفاده از آنتی بیوتیک بدون نسخه دندان پزشک خطرناک است. گذاشتن مواد سنتی یا گیاهی (مثل سیر یا الکل) مستقیم روی دندان می تواند باعث سوختگی لثه یا تحریک بیشتر عفونت شود.

آنتی بیوتیک برای عفونت دندان

آنتی بیوتیک ها معمولاً برای کنترل و جلوگیری از گسترش عفونت تجویز می شوند، اما به تنهایی قادر به درمان کامل مشکل (مثل پوسیدگی یا آبسه) نیستند. مصرف آن ها باید دقیقاً طبق دستور دندان پزشک باشد.

رایج ترین آنتی بیوتیک های مورد استفاده:

1. آموکسی سیلین (Amoxicillin):
   پرمصرف ترین دارو برای درمان عفونت های دندانی، معمولاً همراه با اسید کلاوولانیک (آموکسی کلاو) برای مقاومت بیشتر در برابر باکتری ها.
2. کلیندامایسین (Clindamycin):
   برای افرادی که به پنی سیلین حساسیت دارند تجویز می شود. قدرت بالایی در مقابله با باکتری های دهانی دارد.
3. مترونیدازول (Metronidazole):
   معمولاً در کنار آموکسی سیلین تجویز می شود تا طیف ضدباکتریایی کامل تری ایجاد کند، مخصوصاً برای عفونت های لثه.

عفونت دندان در عکس رادیولوژی

رادیوگرافی دندان (عکس دندان) یکی از بهترین ابزارهای تشخیصی برای شناسایی عفونت های دندانی است. دندان پزشک با استفاده از این تصاویر می تواند محل دقیق، شدت و میزان گسترش عفونت را مشخص کند.

نشانه های عفونت در رادیوگرافی:

• تیرگی اطراف ریشه دندان:
  در عکس رادیولوژی، عفونت به صورت یک ناحیه تیره (لوسنسی) در اطراف نوک ریشه دیده می شود. این تیرگی نشان دهنده تحلیل استخوان و تجمع چرک است.
• تغییر شکل استخوان فک:
  در موارد شدید، استخوان اطراف ریشه تحلیل می رود و شکل غیرطبیعی به خود می گیرد.
• گسترش به سینوس ها یا بافت های اطراف:
  در دندان های فک بالا، عفونت ممکن است در عکس رادیولوژی به شکل تیرگی در ناحیه سینوس فکی نمایان شود.

اهمیت عکس رادیولوژی:

• تشخیص زودهنگام عفونت حتی قبل از بروز علائم شدید.
• کمک به انتخاب روش درمانی مناسب (عصب کشی، کشیدن دندان یا جراحی).
• بررسی موفقیت درمان پس از پایان کار (مانند بهبود تحلیل استخوان بعد از عصب کشی).